In de schaduw van demonstraties die oproepen tot “vrijheid voor Palestina” groeit in Nederland een verontrustende ontwikkeling: het antisemitisme onder de vlag van zogenaamd progressief activisme. Waar oprechte zorgen over mensenrechten en oorlogsslachtoffers samengaan met legitiem protest, wordt die ruimte steeds vaker gekaapt door extreem-linkse groeperingen met een radicaal, gewelddadig en soms openlijk antisemitisch karakter.
De afgelopen maanden is een zorgwekkend patroon zichtbaar geworden aan Nederlandse universiteiten, in binnensteden en op sociale media. Onder het mom van solidariteit met de Palestijnse zaak zijn gebouwen bezet, joodse studenten geïntimideerd, de Holocaust gebagatelliseerd, Israëlische vlaggen verbrand, en geweld verheerlijkt. En dat alles niet in een verre uithoek van de wereld, maar op Nederlandse bodem, op campussen van vrije kennis en onder de noemer van ‘rechtvaardigheid’.
Van idealisme naar intimidatie
Demonstraties zijn een essentieel onderdeel van een vrije samenleving. Maar wanneer protesten omslaan in bezettingen, bedreigingen en openlijke steun aan een terreurorganisatie als Hamas, is er geen sprake meer van idealisme. Dan is er sprake van extremisme. Groeperingen als “Students for Palestine”, “Revolutionaire Eenheid” en sommige anarchistische netwerken hebben zichzelf de afgelopen maanden niet alleen geprofileerd als anti-Israël, maar vaak ook als anti-joods. Dat is een pijnlijk maar noodzakelijk onderscheid: kritiek op Israël is toegestaan – antisemitisme is dat nooit.
Het verschil tussen activisme en haat is zichtbaar in de taal die wordt gebruikt. Slogans als “From the river to the sea” zijn geen oproepen tot vrede, maar impliciete steun aan de uitwissing van de staat Israël. Het verheerlijken van de aanslagen van 7 oktober 2023 – waarbij honderden Israëlische burgers, waaronder vrouwen en kinderen, op gruwelijke wijze zijn vermoord – als een ‘bevrijdingsactie’ zegt alles over de morele ontsporing van bepaalde delen van de protestbeweging.
Universiteiten als broeinesten van ideologie
De universiteiten van Amsterdam, Utrecht, Leiden en Groningen zagen de afgelopen maanden felle acties. Campussen werden bezet, lesprogramma’s verstoord, en joodse studenten meldden zich ziek of trokken zich terug uit het openbare leven uit angst voor repercussies. In sommige gevallen werden namen en foto’s van pro-Israëlische studenten online verspreid – een moderne vorm van het middeleeuwse aan de schandpaal nagelen.
Docenten die weigerden mee te gaan in het anti-Israëlische narratief werden publiekelijk aan de schandpaal genageld of beticht van ‘collaboratie’. De academische vrijheid die universiteiten zo hoog in het vaandel dragen, wordt zo ondergraven door een ideologische dictatuur die weinig ruimte laat voor nuance of wederhoor.
Vernielingen en bedreigingen
Bij meerdere demonstraties – onder andere op de Dam in Amsterdam en op de campus van de Universiteit van Amsterdam – escaleerde het protest in vernielingen en confrontaties met de politie. Winkels met Israëlische producten werden beklad of geboycot. Joodse instellingen meldden een toename van bedreigingen. Op sociale media circuleerden beelden van activisten die Hamas-vlaggen droegen, en leuzen scandeerden die de vernietiging van Israël bepleitten.
Wat daarbij opvalt is dat sommige politieke partijen en opiniemakers op de extreem-linkse flank dit gedrag niet alleen goedpraten, maar zelfs aanmoedigen. Zij beschouwen het als een legitieme vorm van “verzet tegen onderdrukking”, zonder zich rekenschap te geven van het feit dat ze daarmee ook terreur en jodenhaat normaliseren.
De ontkenning van antisemitisme
Een van de meest schrijnende aspecten van deze ontwikkeling is de systematische ontkenning van antisemitisme door de extremistische activisten zelf. Antisemitisme wordt gebagatelliseerd of ontkend onder het mom van antizionisme. Maar wanneer joodse studenten niet meer veilig zijn op universiteiten, wanneer synagogen extra beveiliging nodig hebben, en wanneer Hamas – een organisatie die in haar handvest oproept tot de vernietiging van Joden – wordt vergoelijkt, is er geen twijfel meer mogelijk: dit gaat niet meer over politiek, dit is haat.
De rol van de overheid en instituties
De Nederlandse overheid loopt achter de feiten aan. Politieke partijen als GroenLinks-PvdA aarzelen om duidelijk afstand te nemen van het extremisme binnen hun achterban. Burgemeesters balanceren tussen het recht op demonstratie en de dreiging van radicalisering. En universiteiten zijn bang om hard op te treden uit angst voor reputatieschade of verdere escalatie. Dat vacuüm biedt ruimte aan extremisten om verder te radicaliseren, vaak met internationale steun en digitale mobilisatie.
Het kabinet moet krachtiger optreden tegen organisaties die geweld verheerlijken of de rechtsstaat ondermijnen. Demonstratievrijheid is geen vrijbrief voor opruiing of terreurverheerlijking. De AIVD en NCTV waarschuwen al langer voor links-extremistische dreigingen, maar politiek en media richten hun focus vaak uitsluitend op rechts-extremisme. Dat eenzijdige perspectief werkt verlammend en ondermijnt de geloofwaardigheid van onze instituties.
Terug naar de kern: menselijkheid
In een tijd van escalerende conflicten in het Midden-Oosten is het meer dan ooit nodig om menselijkheid centraal te stellen. Dat betekent: erkennen dat onschuldige Palestijnen lijden onder de gevolgen van oorlog en bezetting, maar óók erkennen dat Joodse burgers wereldwijd het mikpunt zijn geworden van haat die niets meer te maken heeft met geopolitiek.
Zolang we antisemitisme onder het mom van activisme blijven tolereren, geven we ruimte aan een giftige ideologie die diepgewortelde haat probeert te verhullen achter een façade van solidariteit. Het is tijd dat politiek, media, onderwijsinstellingen en burgers hun verantwoordelijkheid nemen: benoem het beestje bij de naam.
Antisemitisme is geen legitiem protest. Het is een eeuwenoude haat die zich opnieuw manifesteert – deze keer met progressieve verpakking. Maar haat, verpakt als idealisme, blijft haat.
Ontdek meer van MAYONAISE
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
