“Vrouwen in Afghanistan onderdrukt: schendingen, verboden en dagelijks verzet”

Nieuwe rapporten van de Verenigde Naties, mensenrechtenorganisaties en recente media brengen een verontrustend beeld van systematische onderdrukking, het verdwijnen van fundamentele vrijheden en anonieme strijd tegen een erbarmelijke status quo.

Verjaardag zonder vrouwen: buitengesloten op 15 augustus

Op 15 augustus 2025 markeerde de Taliban hun vierde jaar aan de macht met grootschalige festiviteiten, waaronder het strooien van bloemen vanuit helikopters boven Kabul en toespraken van hoge baasjes. Vrouwen werden expliciet uitgesloten van deelname. Terwijl zo’n 10.000 mannen bijeenkwamen, hielden vrouwen binnen in Takhar en zelfs in Islamabad stille protesten, “een symbool van voortdurende onderdrukking”, zoals internationale waarnemers het omschrijven.

Tijdens de viering werden ICC-arrestatiebevelen openbaar tegen de Taliban-leider Hibatullah Akhundzada en rechter Abdul Hakim Haqqani vanwege misdaden tegen vrouwen en meisjes. Ondanks inmenging van klimaatcrises, deportaties en hulptekorten blijft het leven voor Afghanen bijzonder zwaar.

Aanhoudende uitsluiting uit onderwijs, werk en publiek leven

Volgens de Verenigde Naties zijn Afghanische vrouwen volledig uitgesloten uit regeringsstructuren, toegang tot onderwijs na de zesde klas is verboden, en de helft van de vrouwelijke werknemers in maatschappelijke organisaties verloor hun baan door verminderde financiering.

De Taliban consolideerden hun machtsposities onder Hibatullah Akhundzada via decreten, onderdrukking van kritiek en zware beperkingen op vrouwenrechten – buiten elke hoop op versoepeling.

Verboden wetten en decreten: een overzicht

Vrouwen in Afghanistan kampen onder het Taliban-regime met een uitgebreid netwerk van verboden en beperkingen. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste maatregelen, gebaseerd op betrouwbare rapporten:

• Onderwijs
  • Geen toegang tot onderwijs na de zesde klas (ongeveer 12 jaar oud); meisjes zijn uitgesloten van voortgezet onderwijs en universiteiten.
  • Universitaire toegang sinds eind 2022 verboden; meisjes mogen zelfs geen toelatingsexamen afleggen.
• Werk en economische onafhankelijkheid
  • Verbod op werk in publiek ambt, inclusief als rechter of in senior posities.
  • Verboden te werken bij nationale of internationale NGO’s (vanaf dec 2022) en bij VN-agentschappen (vanaf april 2023).
  • Beauty­-en kapsalons gesloten; duizenden vrouwen verloren hun baan..
  • Werk in gezondheidszorg (zoals verpleging en vroedkunde) sinds eind 2024 verboden.
• Publieke ruimtes, beweging en mobiliteit
  • Vrouwen verboden in parken, badhuizen, sportcentra, amusementsparken, historische plekken.
  • Beweging zonder mannelijke “mahram” is niet toegestaan; zelfs korte trips kunnen ondervraagd worden.
  • Verplichte volledige bedekking (burqa of niqaab/abaya): boetes of gevangenisstraf voor vrouwen en hun mannelijke voogden bij niet-naleving.
• Gedrag, spraak en strafbaarstelling
  • Vrouwen mogen niet publiek zingen, voorlezen of zelfs buiten hun huis gehoord worden.
  • Vrouwen mogen mannen buiten het directe gezin niet aankijken; taxi­chauffeurs kunnen gestraft worden bij vervoer van onge­escorteerde vrouwen.
  • Steniging en lijfstraffen voor overspel: herinvoering van orthodoxe straffen aangekondigd in 2024.
  • Stopzetting van hulp aan vrouwen die geweld ondergaan; EVAW-wet afgeschaft, opvangcentra.
  • Wetsgeschillen: juridische vertegenwoordiging of hulp is meestal onmogelijk door verbod op vrouwelijke rechters en advocaten.
• Gezondheid
  • Beperkte toegang tot gezondheidszorg, vooral omdat vrouwelijke patiënten een mannelijke voogd nodig hebben en veel vrouwelijke zorgverleners zijn geweerd.
  • Verbod op opleiding in medische vakken voor vrouwen, met ernstige gevolgen voor moeder- en kindzorg.
• Geweld en vervolging
  • Vrouwen opgepakt voor niet-naleving van kledingvoorschriften; velen werden mishandeld, gemarteld of seksueel misbruikt.
  • Toename in gedwongen en kindhuwelijken als gevolg van economische crisis.
  • Gendergerelateerd geweld: honderden incidenten geregistreerd, inclusief moord, gevangenis, straffen.
• Internationale vervolging
  • In januari 2025 en definitief bevestigd in juli 2025: arrestatiebevelen van het Internationaal Strafhof tegen Akhundzada en Haqqani wegens misdaden tegen vrouwen en meisjes.

Impact op vrouwen: mentale en socio-economische crisis

Volgens UN Women voelt 98% van de Afghanische vrouwen dat zij geen invloed meer hebben in hun gemeenschap, en bijna 60% voelt dat zelfs hun stem thuis niet meer telt. Maar liefst 68% rapporteert zeer slechte mentale gezondheid; zelfmoordpogingen onder gelijkgestemden zijn bekend.

De lange termijn gevolgen zijn verwoestend: vroegtijdige moeder­schappen stijgen met 45%, en moedersterfte met tot 50% als onderwijsbescherming niet hersteld wordt