Vandaag Inside: televisie als megaphone van het wantrouwen

Er zijn tv-programma’s die luchtig vermaken, er zijn talkshows die proberen te informeren, en er zijn programma’s die zich ergens in het schemergebied daartussen nestelen. Vandaag Inside, het paradepaardje van SBS6, hoort zonder twijfel tot die laatste categorie. Wat begon als een vrolijk voetbalpraatprogramma is in de loop der jaren uitgegroeid tot een podium waar menig maatschappelijke discussie wordt uitgevochten, met vaste gasten en een steeds terugkerende dynamiek. Maar vooral ook met een steeds duidelijker ideologische ondertoon.

Het programma lijkt, zeker de laatste jaren, een eigen route gekozen te hebben: niet die van nuance en verdieping, maar die van ongenuanceerde meningen en provocatie. Vooral op woensdag, wanneer Wierd Duk aanschuift, komt die koers pijnlijk duidelijk aan de oppervlakte. Waar veel talkshows nog doen alsof ze neutraal zijn, kiest Vandaag Inside openlijk de confrontatie met wat zij zien als de “linkse elite”. Het resultaat is televisie die schuurt, polariseert en steevast de vluchteling tot zondebok uitroept.

De dynamiek van het haantjesgedrag

Johan Derksen is de onbetwiste spil van de show. Hij is de man die altijd het laatste woord wil hebben. Of het nu gaat om voetbal, politiek of de laatste maatschappelijke rel: Derksen presenteert zich als de alwetende autoriteit die zijn waarheid boven alles stelt. Het is een houding die zowel bewondering als irritatie oproept. Zijn stijl – snedig, zelfverzekerd, vaak badinerend – maakt hem voor de één een verademing en voor de ander een karikatuur van zichzelf.

Wanneer Wierd Duk aanschuift, ontstaat een soort competitie in verontwaardiging. Duk, journalist met een uitgesproken agenda, positioneert zich als de chroniqueur van een land dat zou worden overspoeld en uitgehold door migratie. Derksen lijkt zich daar gretig bij aan te sluiten, soms zelfs te overtreffen. Het resultaat is voorspelbaar: een dialoog die nauwelijks een dialoog is, maar meer een gezamenlijk afzetten tegen een vijandbeeld – de vluchteling als bron van alle problemen.

Het vluchtelingenframe

Natuurlijk, migratie is een belangrijk maatschappelijk thema. Het verdient kritische vragen, politieke discussie en journalistieke verdieping. Maar wat Vandaag Inside keer op keer doet, is niet verdiepen, maar versimpelen. Elk probleem in de samenleving wordt herleid naar één oorzaak: de komst van vluchtelingen.

Woningen? “Er is geen plek meer omdat die allemaal naar asielzoekers gaan.”
Zorg? “Overbelast omdat we iedereen hier binnenlaten.”
Criminaliteit? “We importeren problemen.”

Het frame is duidelijk, de nuance ontbreekt. Geen onderscheid tussen arbeidsmigranten, vluchtelingen, studenten van buiten de EU of expats. Geen ruimte voor cijfers die een ander verhaal vertellen. Het gaat om de emotie, het beeld van een Nederland dat in de greep is van een dreiging van buitenaf.

Het ironische is dat dit frame niet nieuw is. Het is dezelfde retoriek die we al decennia horen van partijen aan de uiterste rechterkant van het politieke spectrum. Het verschil is dat SBS6 dit geluid nu heeft verpakt als infotainment en in de huiskamers brengt van honderdduizenden kijkers die hun avonden willen vullen met een mix van voetbalhumor en politieke provocatie.

De rol van SBS6

SBS6 weet precies wat het doet. Het kanaal dat ooit groot werd met reality-tv en sensatie, heeft in Vandaag Inside een goudmijn gevonden. Het programma scoort hoge kijkcijfers, vooral omdat het inspeelt op een onderbuikgevoel dat leeft in delen van de samenleving. De formule is simpel: drie mannen aan een tafel, wat grappen en grollen, een vleugje cynisme, en vooral: duidelijke vijandbeelden schetsen.

Waar de publieke omroep vaak wordt verweten te “links” te zijn, lijkt SBS6 zich daar bewust tegenover te positioneren. Niet neutraal, niet gebalanceerd, maar expliciet polariserend. Dat levert op: kijkcijfers, reclame-inkomsten, aandacht in de media. Maar het levert ook iets anders op: een samenleving die nog verder verdeeld raakt.

De gevolgen van dit soort televisie

Televisie is geen vrijblijvende speeltuin. Wat op primetime wordt uitgezonden, heeft invloed. Het herhalen van simplistische frames en het aanwijzen van zondebokken sijpelt door in het publieke debat. Kijkers die geen toegang hebben tot andere bronnen nemen de woorden van Derksen en Duk voor waar aan.

Het is te gemakkelijk om dit weg te zetten als “het is maar een tv-programma”. Media hebben altijd macht gehad – denk aan hoe kranten de toon zetten, hoe talkshows mensen legitimeren of juist ridiculiseren. Vandaag Inside is daarin geen uitzondering, het is eerder een katalysator van polarisatie.

De vraag naar verantwoordelijkheid

Moet een tv-programma neutraal zijn? Nee, dat hoeft niet. Opinie en satire hebben ook een plek. Maar de vraag is wel of het gezond is wanneer een programma consequent één kant van het verhaal laat horen, zonder tegenspraak, zonder onderzoek, zonder feitencheck. Het doet denken aan hoe talkradio in de Verenigde Staten de voedingsbodem legde voor de radicalisering van de publieke opinie.

Het gaat niet om verbieden, maar om verantwoordelijkheid. Vandaag Inside kiest er keer op keer voor om die verantwoordelijkheid te ontlopen en in plaats daarvan te cashen op controverse.

Televisie als spiegel of als brandversneller?

Er wordt vaak gezegd dat Vandaag Inside slechts een spiegel is van de samenleving, een uitlaatklep voor wat mensen toch al denken. Maar misschien is het eerlijker om te erkennen dat het programma niet alleen spiegelt, maar ook stuurt. Het normaliseert het idee dat migratie de kern van alle problemen is, het bevestigt het gevoel dat er een “wij” en een “zij” bestaat, en het versterkt de overtuiging dat nuance overbodig is.

Johan Derksen mag dan denken dat hij alles beter weet en Wierd Duk mag dan menen dat hij een journalistiek tegengeluid laat horen – in werkelijkheid maken ze van de talkshow een echo van een steeds luider extreemrechts geluid. En SBS6, die lacht in de boardroom om de kijkcijfers, faciliteert het gretig.

Televisie kan verbinden, informeren en prikkelen. Maar Vandaag Inside kiest vooral voor verdelen. En dat, hoe je het ook verpakt, is een gemiste kans.