In de afgelopen decennia is extreemrechts wereldwijd aan een opmars bezig. Van Donald Trump in de Verenigde Staten tot Geert Wilders en Thierry Baudet in Nederland, en van Viktor Orbán in Hongarije tot Vladimir Poetin in Rusland – deze figuren belichamen een gevaarlijke mix van nationalisme, xenofobie, desinformatie en ondermijning van democratische waarden. Hun opkomst en invloed bedreigen niet alleen nationale samenlevingen maar ook de wereldvrede.
De tactiek van verdeeldheid en haat
Extreemrechtse leiders hanteren steevast een politiek van verdeeldheid. Ze cultiveren angst en haat tegenover migranten, minderheden en andersdenkenden. Trump demoniseerde immigranten als “verkrachters en criminelen” en zette bevolkingsgroepen tegen elkaar op. Wilders spreekt al decennia over een “tsunami” van islamisering en presenteert de islam als een existentiële dreiging voor het Westen. Thierry Baudet speelt in op complottheorieën en ondermijnt het vertrouwen in de wetenschap en journalistiek. Dit soort retoriek polariseert de samenleving, maakt vreedzaam samenleven moeilijker en vergroot maatschappelijke spanningen.
Ondergraving van democratie en rechtsstaat
Een fundamenteel kenmerk van extreemrechts is de minachting voor democratische instituties en de rechtsstaat. Trump weigerde de uitslag van de presidentsverkiezingen van 2020 te erkennen en zette aan tot de bestorming van het Capitool. Wilders en Baudet beschimpen de rechterlijke macht als “partijdig” wanneer uitspraken hen niet bevallen. Poetin, de ultieme belichaming van autocratisch extreemrechts, heeft de Russische democratie de nek omgedraaid door oppositie te elimineren, de media te censureren en oorlogen te voeren om zijn macht te behouden.
De dreiging voor de wereldvrede
Extreemrechts is niet alleen een intern probleem voor landen, maar vormt ook een mondiale bedreiging. Poetin heeft met zijn imperialistische oorlog tegen Oekraïne laten zien hoe extreemrechts denken – waarbij nationalisme, expansionisme en minachting voor internationale verdragen centraal staan – leidt tot bloedvergieten en onrust. Trump zette onder zijn bewind internationale bondgenootschappen onder druk, trok zich terug uit belangrijke verdragen en gaf autoritaire leiders zoals Kim Jong-un en Poetin een vrijbrief. Extreemrechtse krachten wereldwijd saboteren internationale samenwerking en diplomatie, wat conflicten en spanningen doet toenemen.
Desinformatie als wapen
Een ander gevaarlijk aspect van extreemrechts is het systematisch verspreiden van desinformatie. Van Trump’s “fake news”-retoriek tot Baudets complottheorieën over het World Economic Forum, deze politici ondermijnen het vertrouwen in betrouwbare informatiebronnen. Dit leidt tot een bevolking die vatbaar is voor manipulatie en complottheorieën, wat rationeel beleid en constructieve dialoog in de weg staat.
Conclusie
Extreemrechts is geen onschuldige politieke stroming, maar een giftige ideologie die democratieën ondermijnt, haat zaait en internationale stabiliteit bedreigt. De wereld heeft in het verleden gezien hoe gevaarlijk autoritaire, nationalistische en xenofobe bewegingen kunnen zijn – van Mussolini en Hitler tot hedendaagse extremisten. Wie de lessen van de geschiedenis negeert, loopt het risico deze te herhalen. We moeten waakzaam blijven, desinformatie bestrijden en onze democratische waarden verdedigen tegen deze destructieve krachten.