BBB & de marketing-spin – wat weten we echt, wat blijft gissen?

De BoerBurgerBeweging (BBB) wordt gepresenteerd als een frisse kracht van onderuit: boeren, burgers, natuur, doen wat goed is. Menig kiezer ziet in Caroline van der Plas een idealistische pleitbezorger voor het platteland. Maar onder de oppervlakte zijn er structurele knopen in de verhoudingen tussen BBB, ReMarkAble (het communicatiebureau dat nauw verweven is met BBB), en de agrarische sector. En die knopen roepen fundamentele vragen op over transparantie, belangenverstrengeling en politieke onafhankelijkheid.

Wat staat vast – feiten op papier

1. ReMarkAble verzorgt veel werk voor BBB
   ReMarkAble noemt expliciet op haar eigen website dat zij BBB van (bijna) het begin af aan ondersteunde: de website, merch, campagne-materialen, het BoerBurgerBoek, etc.
2. Financiële relatie en uurtarieven
   • Volgens “Nederland van links naar rechts” rekende ReMarkAble in 2022 zo’n €210.000 voor diensten aan BBB. Dat was meer dan een kwart van het toenmalige budget van BBB.
   • In 2021 leverde ReMarkAble diensten “gratis” (of zeer sterk afgeprijsd) aan BBB, als gift in natura, ter waarde van ruim €45.000.
   • BBB had eind 2022 nog een schuld aan ReMarkAble van ongeveer €85.000, verdeeld over verschillende posten.
3. Transparantie & verantwoordingsplicht
   • Er bestaat discussie of alle “gifts in natura”, korting, werk zonder betaling etc. correct zijn verantwoord in de jaarrekeningen van BBB, conform de Wet financiering politieke partijen.
   • De accountant geeft aan dat voor de donatie “in natura” van €45.000 in 2021 “onvoldoende controle-informatie over juistheid en volledigheid” beschikbaar was.
   • In 2023 trad er een wet in werking die giften boven de €100.000 verbiedt; BBB hanteert zelf een strikter maximum van €50.000, deels ook om problemen te vermijden bij giften of kortingen.
4. Klanten van ReMarkAble
   • ReMarkAble publiceert op haar site dat zij “agri- en food klanten” hebben.
   • In interviews en in de media wordt vermeld dat tot voor het gros van BBB’s succes de klanten van ReMarkAble vooral midden- en kleinbedrijf binnen landbouw, verwerkende sector waren.
   • Ook wordt genoemd dat zij (in ieder geval eenmaal) werk hebben gedaan voor Vion (vleesverwerker).
5. Adres en organisatorische overlap
   • ReMarkAble communiceert op haar site dat ze het kamp van BBB mede vormden, en dat enkele oprichters van BBB betrokken zijn bij ReMarkAble (Wim Groot Koerkamp, Henk Vermeer, etc.).
   • Er is sprake van gedeelde mensen: Groot Koerkamp is oprichter/eigenaar van ReMarkAble én betrokken in leiding van BBB.
   • Wat betreft het adres: ik vond niet helder bewijs dat BBB en ReMarkAble exact hetzelfde KvK-adres hebben (een door meerdere bronnen bevestigd feit). Er is veel over gedeelde relaties en gezamenlijk gebruik van diensten etc.

Wat is minder zeker / waar de gaten zitten

• Welke multinationals financieren direct of indirect BBB?
  Er zijn claims (onder andere door media of in sociale media) dat bedrijven zoals Bayer / Monsanto klant zijn van ReMarkAble, en dat dat verband houdt met BBB. Maar harde bronnen die bewijzen dat Bayer of Monsanto BBB direct financieren, of dat hun belangen expliciet bepalend zijn in BBB-beleid, ontbreken of zijn zeer indirect.
• De mate van beïnvloeding
  Alleen omdat ReMarkAble klanten uit de agrarische sector heeft, betekent dat niet automaties dat die klanten direct invloed hebben op politieke standpunten, minimumtarieven, wetgeving etc. Meerdere betrokkenen laten weten dat dergelijke bedrijven pas grotere opdrachten gaven nadat BBB bekendheid had gekregen.
• Het gedeelde adres
  Verschillende artikelen beweren dat BBB en ReMarkAble (of personen verbonden daaraan) gedeelde adressen of nauwe fysieke nabijheid hebben. Maar ik vond geen officiële KvK-vermelding of ander overheidsdocument dat exact bevestigt: “BBB en ReMarkAble delen adres X in Deventer”. Dat kan waar zijn, maar publieke bewijsvoering is tot nu toe vaag of deels anekdotisch.
• Werkelijke bedragen en wat ‘gift’ of ‘korting’ is
  – Dat ReMarkAble in 2021 werk “gratis” deed als gift in natura is gedocumenteerd voor €45.000
  – Dat in 2022 het uurtarief verlaagd werd: standaard €110/uur, verminderd naar (bijv.) €70 per uur voor creatiewerk, etc., blijkt uit berichtgeving.
  – Maar hoe de marktconforme prijs precies wordt vastgesteld, wie dit controleert, hoe de korting geregistreerd is, blijft onduidelijk.

De kernvraag: belangenverstrengeling en verleiding

Wat blijkt uit bovenstaande?

• ReMarkAble is niet zomaar een los bureau dat af en toe werk levert; het zit institutioneel verweven met BBB vanaf de start.
• De financiële banden zijn significant en lopen in de tonnen euro’s per jaar.
• De agrarische sector is klant van ReMarkAble; sommige bedrijven die al langer betrokken zijn bij de agribusiness kunnen profiteren van beleid dat BBB propageert (minder regelgevingen, lagere lasten, subsidies, etc.).
• Er is een spanningsveld tussen claims van onafhankelijkheid en de realiteit van dienstverlenging + financiële relaties.

Wat zouden burgers, media en toezichthouders moeten vragen?

• Volledige transparantie van alle giften, kortingen, diensten in natura, plus wie deze verleent (ReMarkAble, andere bedrijven) en of deze boven of onder de wet-grenzen vallen.
• Verantwoording over hoe beleidskeuzes van BBB worden beïnvloed door opdrachtgevers van ReMarkAble, vooral van grotere agrarische bedrijven. Zijn die rolhouders of denktanks betrokken?
• Onafhankelijke controle van jaarrekeningen en dienstrelaties, speciaal waar er overlap is in bestuur, eigenaarschap en organisatie-infrastructuur (BBB vs ReMarkAble).
• Publieke discussie over de rol van marketingbureaus in de politiek: wanneer begint marketingcampagne en eindigt politieke beweging?

Conclusie

BBB is zeker niet puur “van de boer, voor de boer” in de naïeve zin die veel kiezers wellicht gehoopt hadden. De partij is stevig geworteld in een marketingbureau dat ook werkt voor bedrijven in de agrarische en foodsector. De overlapping in mensen en geld, de kortingen en giften, de schulden, de factureringen – allemaal wijzen ze op een netwerk waarin politieke, commerciële en communicatieve belangen elkaar raken.

Dat wil niet zeggen dat BBB per definitie corrupt is, of volledig gestuurd door multinationals. Maar het is ook geen onschuldig grassroots-verhaal. Voor wie wil beslissen op basis van idealen, is het cruciaal dat de gordijnen open gaan.

Gebruikte bronnen

Bron	Wat bevat bewijs / relevantie
Nederland van links naar rechts	Overzicht financiën BBB: kosten ReMarkAble (± €210.000 in 2022), gift in natura van €45.000 in 2021, schulden van BBB aan ReMarkAble, verklaringen over uurtarief, maatregelen voor tarieven/donaties etc. BVS
Accountancy Vanmorgen	Mogelijke weggelaten giften, donaties in natura, naleving Wet financiering politieke partijen, opmerkingen van accountant over controle-informatie. Accountancy Vanmorgen
Netkwesties / “Hoe een PR-bureau de BoerBurgerBeweging in de Tweede Kamer bracht”	Klanten van ReMarkAble (Vion, Agrifirm, Bayer etc.), bewering dat ReMarkAble volledige campagefinanciering deed van €174.000, gedeelde adres / zeer nauwe band bureau-partij. netkwesties.nl
NRC – “Op papier lijken de boerenzoon …”	Uitspraken van Groot Koerkamp over klantenbestand, over tijdstip wanneer grotere opdrachten binnenkwamen, reflecties over kritiek van het “agro-industrieel complex”. NRC