Frans Timmermans Fractieleider GroenLinks/PvdA: (Foto: John Beckmann/Orange Pictures)
Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: ik ben moe. Moe van het voortdurende gescheld, het eindeloze geëmmer over Frans Timmermans, en vooral moe van het feit dat feiten tegenwoordig minder waard lijken dan een kwaaie tweet. Timmermans, voormalig Eurocommissaris en huidige leider van GroenLinks/PvdA, zou — als je sommige mensen mag geloven — miljarden euro’s aan Europese subsidies hebben doorgesluisd naar milieuorganisaties, om zijn klimaatideologie als een soort sluipgif door Europa te verspreiden.
Je hoeft het internet maar open te slaan, en het staat er. Met hoofdletters. Met uitroeptekens. Met schreeuwerige video’s waarin ‘de waarheid’ wordt onthuld over hoe Timmermans de Europese Unie heeft gebruikt als persoonlijke geldmachine om zijn klimaatvriendjes te bevoordelen. En eerlijk is eerlijk: het klinkt spannend. Een complot. Een samenzwering. Eindelijk bewijs voor de klimaatdictatuur! Alleen ligt de waarheid toch echt anders..
De oorsprong van dit verhaal is flinterdun. Sommige subsidies gingen inderdaad naar milieuorganisaties. Zoals subsidies ook naar landbouworganisaties gaan. Naar industrieclubs. Naar techbedrijven. Naar lobbygroepen van de fossiele sector, die veel grotere budgetten hebben dan Milieudefensie ooit zou kunnen dromen. Dat is hoe Brussel werkt: belangenorganisaties krijgen soms subsidie om beleid te helpen implementeren of kritisch te volgen. Niks nieuws, niks geheimzinnigs.
Maar de tegenstanders van Timmermans nemen daar geen genoegen mee. Voor hen moet hij een schurk zijn. De man die het waagde om klimaatverandering als grootste bedreiging van onze tijd te benoemen, kan in hun ogen nooit integer zijn. Alles wat hij doet, alles wat hij zegt, wordt gefileerd, verdraaid, en uiteindelijk verdacht gemaakt. De miljarden die zogenaamd richting Greenpeace en andere milieuclubs gingen, zijn daar een perfect voorbeeld van. Een broodje-aapverhaal dat met elke herhaling groter en sappiger wordt, maar nooit voedzamer.
En als het dan niet lukt om Timmermans zelf onderuit te halen, dan gaan we maar achter de boodschapper aan. Neem het uitstekende artikel van Follow the Money, waarin haarfijn werd uitgelegd hoe NSC en BBB zich in het Europees Parlement verzetten tegen kritische NGO’s en burgerbewegingen. Lees het artikel hier. Follow the Money doet wat journalistiek hoort te doen: machtsstructuren doorgronden, misinformatie ontrafelen en politieke spelletjes blootleggen. Maar in plaats van een inhoudelijk weerwoord komt de tegenreactie meteen: FTM zou ‘gekocht zijn door links’. Ja hoor, daar is-ie weer: de ‘linkse media’, het lievelingsvijandbeeld van wie zich bekritiseerd voelt.
Volgens deze denkwijze is iedereen die een kritisch stuk schrijft over BBB, NSC, of de PVV automatisch onderdeel van een geheim links complot. Dat FTM ook uiterst kritische stukken heeft geschreven over D66, GroenLinks en andere linkse partijen, dat wordt gemakshalve genegeerd. Dat de onderzoeksjournalisten daar al jarenlang respect genieten voor hun onafhankelijke werk, doet er blijkbaar ook niet toe. De tegenstanders hebben hun waarheid, en daar moet iedereen zich maar aan houden.
Ik zie het patroon telkens opnieuw. In talkshows, op sociale media, in Kamerdebatten: feiten worden verdacht gemaakt, bronnen worden verdacht gemaakt, en journalisten worden verdacht gemaakt — tenzij ze precies bevestigen wat men al dacht. Er is een steeds giftiger klimaat ontstaan waarin het niet meer gaat om de inhoud, maar om de identiteit van de boodschapper. Is de journalist links? Dan is het propaganda. Is hij rechts? Dan spreekt hij de waarheid. Zo simpel is het geworden.
Frans Timmermans is daarvan een symbool geworden. Hij vertegenwoordigt een Europa waarin klimaatbeleid, mensenrechten en internationale samenwerking nog altijd serieus worden genomen. En juist dát maakt hem mikpunt van de woede van mensen die zich bedreigd voelen door verandering. Zijn belezenheid wordt als elitair bestempeld. Zijn diplomatieke ervaring als arrogant. Zijn klimaatvisie als doorgeslagen woke-ideologie. Alles om hem te reduceren tot een karikatuur.
Maar hoe luid de roepers ook schreeuwen, hoe vaak de complotten ook gedeeld worden, de feiten blijven. Timmermans heeft geen miljarden verduisterd. FTM is niet ‘gekocht door links’. En NSC en BBB hebben zich daadwerkelijk verzet tegen de financiering van burgerinitiatieven die hun visie niet delen. Daar is niets ‘links’ aan, dat is gewoon verslaglegging. Maar ja, dat past niet in het verhaal van de tegenstanders.
Wat me het meeste zorgen baart is dit: we lijken collectief te zijn vergeten dat democratie niet draait om winnen met leugens, maar om overtuigen met argumenten. En dat betekent dat we ongemakkelijke feiten onder ogen moeten durven zien — ook als ze van een bron komen die je niet ligt. Als Follow the Money journalistiek werk doet dat jou niet uitkomt, dan is dat niet automatisch bewijs van partijdigheid. Misschien is het gewoon waar.
Het wordt tijd dat we weer leren luisteren. Dat we weer onderscheid maken tussen kritiek en haat, tussen journalistiek en propaganda, tussen feiten en framing. En dat we accepteren dat mensen als Timmermans — hoe je ook over hem denkt — onderdeel zijn van een open democratisch debat, en niet het doelwit van een heksenjacht.
Want als we alleen nog onze eigen waarheid erkennen, dan blijft er van de waarheid niets meer over.
Ontdek meer van MAYONAISE
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.